اثرات تنش شوری و کم آبیاری بر شاخص کارایی مصرف آب دو رقم کلزا

یزدانی, حید; قهرمان, بیژن; داوری, کامران; کافی, محمد

اثرات تنش شوری و کم آبیاری بر شاخص کارایی مصرف آب دو رقم کلزا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری، گروه مهندسی آب، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² استاد، گروه مهندسی آب، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³ ، گروه مهندسی آب، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

⁴ استاد، گروه مهندسی زراعت، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

کمیت و کیفیت آب عاملهای بسیار مهمی در توزیع گونه های گیاهی در سطح زمین میباشند. توان آبی کشور بیانگر محدودیت شدید منابع آبی است. از طرف دیگر، افزایش تولید نیز عمدتاً در گرو توسعهی کشتزارهای آبیانه میباشد، در نتیجه، بایستی آب با کیفیت پایین را به عنوان یک منبع آب آبیاری به شماره آورده و در برنامهی آیندهی توسعهی کشتزارهای آبیانه با اعمال روشهای مدیریتی صحیح جهت تداوم پایداری کشاورزی، و نیل به عملکرد معقول آن را، مورد توجه جدی قرار داد. این تحقیق در مزرعهای در فاصله 25 کیلومتری از مرکز شهر مشهد، در دو سال زراعی 91-1390 و 92-1392 اجرا گردید. طرح آزمایشی مورد نظر به صورت کرتهای دوبار خرده شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی بود که در آن چهار عامل مقدار شوری آب آبیاری (در چهار سطح 5/0، 5، 8 و 11 دسی زیمنس بر متر) به عنوان کرتهای اصلی، چهار سطح آبیاری به عنوان عامل فرعی (تامین 125، 100، 80 و 50 درصد نیاز آبی) و دو رقم کلزا (هایولا 401 و آرجی اس 003) به عنوان عامل فرعی فرعی بودند که در سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان دادند که در کلیهی سطوح تیمارهای مختلف، کارایی مصرف آب برای رقم هایولا بیشتر از رقم آرجی اس میباشد، که نشان میدهد که در شرایط محدودیت آب و شوری آب آبیاری با اعمال مدیریت در آبیاری ارقام کلزا، رقم هایولا، با توجه به WUE بیشتر از الویت بالاتری برای کشت در منطقهی مورد مطالعه برخوردار است. بطور کلی، افزایش شوری برای هر دو رقم کلزا باعث کاهش نسبی کارایی مصرف آب شده است. با افزایش میزان مصرف آب رقم هایولا تا حدود cm 40 مقدار WUE با شیب نسبتا تندی افزایش یافته و به میزان (mm^-1. Kg.ha^-1) 4/5 میرسد. با افزایش میزان آب مصرفی بیشتر از cm 40 نه تنها مقدار WUE افزایش نمییابد، بلکه با شیب ملایمتری شروع به کاهش می کند. جهت ثابت نگهداشتن عملکرد با افزایش شوری آب آبیاری، میبایست عمق آبیاری افزایش یابد، اما در این قسمت به این نتیجه رسیدیم که افزایش عمق آب آبیاری تا حدی باعث افزایش کارایی مصرف آب گردیده و از آن پس از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نخواهد بود. البته در شوریهای خیلی زیاد افزایش آبیاری باعث فزونی گرفتن جزئی در کارایی مصرف آب میشود. بنابراین، ملاحظه میگردد که می توان از آبهای زیر زمینی شور منطقه به نحوی مطلوب برای کشت استفاده مفید برده، و آب شور صرفه جویی شده را در مناطق دیگر به کار گرفت. البته جامعیت و فراگیری آن مختص شرایط مشابه اقلیمی منطقهی مورد مطالعه میباشد.

کلیدواژه‌ها