ارزیابی تخصیص آب به شهر مشهد با استفاده از مدل WEAP: نقش طرح انتقال آب سد چهچهه و قره‌تیکان در تعامل با معاهدات فرامرزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه عمران، واحد بیضا، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضا، ایران.

2 استادیار گروه مهندسی عمران، واحد سپیدان، دانشگاه آزاد اسلامی، سپیدان، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب دانشگاه تربیت مدرس

4 گروه مهندسی عمران، واحد بیضا، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضا، ایران

10.30495/wej.2024.32494.2397

چکیده

در سال‌های اخیر، تامین آب شرب و بهداشت ساکنان کلان شهر مشهد مقدس، به اصلی ترین دغدغه تصمیم‌گیرندگان این حوضه تبدیل شده است. در این راستا، یکی از راه های پیشنهادی برای جبران بخشی از کسری آب مورد نیاز شرب و بهداشت شهر مشهد، طرح انتقال آب از سدهای چهچهه و قره‌تیکان به شهر مشهد می‌باشد.

در این مطالعه ابتدا به ارزیابی تغییرات تخصیص آب از محل این دو سد، در بازه زمانی 24 ساله از 1375-76 الی 1400-1399 با در نظرگرفتن نیازهای شرب، کشاورزی، زیست‌محطی و معاهده آبی میان ایران و ترکمنستان با استفاده از مدل تخصیص آب WEAP پرداخته شد. سپس در مرحله دوم ارزیابی تامین نیازهای فوق‌الذکر با استفاده از شاخص درصد تامین‌شدگی مورد بررسی قرار گرفت.

مطابق با نتایج بدست آمده، انتقال آب مطابق با حدآستانه حجم قابل انتقال عملی و امکان‌پذیر است. اما بایستی توجه نمود تا در طی سال‌های ترسالی نیز هیچگونه بارگذاری اضافی نسبت به شرایط موجود درنظر گرفته نشود تا تامین پایدار آب شرب شهر مشهد از طریق دو سد، صورت گیرد.

مطابق با نتایج بدست آمده از این تحقیق تحت سناریوهای مورد بررسی و دو برش زمانی پیش و پس از بهره‌برداری از سدها، تامین نیازهای کشاورزی، زیست‌محیطی، پروتکل مرزی و خط انتقال آب شرب به خوبی انجام شده است. همچنین متوسط حجم تحویلی توسط هر دو سد به محل خط انتقال آب، در محدوده حجم قابل انتقال می‌باشد. به‌عبارت دیگر، نتایج شبیه‌سازی نشان می‌دهد، انتقال آب مطابق با حدآستانه حجم قابل انتقال عملی و امکان‌پذیر می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessing Water Allocation to Mashhad City Using WEAP Model: The Role of Chehchehe and Qaretikan Dam Water Transfer Project Along with Transboundary Treaties

نویسندگان [English]

  • Mohamadhossein Ahmadi 1
  • Roozbeh Aghamajiid 2
  • MohammadReza Zaghian 3
  • Gholamreza Saeedifar 4
1 Department of Civil Engineering, Beyza branch, Islamic Azad University, Beyza, Iran.
2 Department of Civil Engineering, Sepiadn Branch, Islamic Azad University, Sepidan, Iran
3 Master's student in Water Resources Engineering, Tarbiat Modares University
4 Department of Civil Engineering, Beyza Branch, Islamic Azad University, Beyza, Iran
چکیده [English]

Introduction: In recent years, the issue of providing drinking water and ensuring public health for the residents of the city of Mashhad has emerged as a top priority for the authorities in charge. As part of addressing this concern, a proposed solution involves the transfer of water from Chehchehe and Qaretikan dams through the construction of water catchment structures downstream of these dams. The water would then be channeled to the water transfer tunnel of Dosti Dam for eventual delivery to the city of Mashhad.

Methods: In this study, an evaluation was conducted on the alterations in water allocation stemming from the presence of two dams over a 24-year span from 1997 to 2020. Factors such as potable water requirements, agricultural demands, ecological considerations, and the water agreement between Iran and Turkmenistan were taken into account using WEAP model. Subsequently, the second phase of the study involved an assessment of the fulfillment of the aforementioned needs, utilizing the percentage of meeting index.

Findings: Based on the findings, it is evident that the transfer of water within the allowable volume limit is both feasible and viable. It is imperative to emphasize that maintaining current loading levels, without any additional burden, is crucial for sustaining a reliable water supply for the city of Mashhad via the two dams.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water resources planning
  • WEAP model
  • water transfer
  • Chechehe-Qara Tikan