1
استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت
2
استادایر و عضو هئیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اقلید
3
دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت
چکیده
امروزه نقش سدها در زندگی بشر، به‌خصوص درکشورهایی نظیر ایران، به‌عنوان یکی از زیرساخت‌های اساسی درتوسعه‌ی پایدار و بهینه از منابع آب مشهود است. سرریز از سازه‌های مهم هر سد می‌باشد که امکان خروج سیلاب‌های اضافه بر ظرفیت آبگیر سد را میسر می‌سازد. به عبارت دیگر، تنظیم ارتفاع و حجم آب دریاچه‌ی پشت سد از دیگر کاربردهای مهم سرریزهاست. از بین سرریزها، سرریز سطحی، به‌خاطر بازده هیدرولیکی بالا، بیشترین کاربرد را دارد. با توجه به این واقعیت که انجام آزمایش به‌عنوان دقیق‌ترین روش در بررسی مسائل و مشکلات پیش روی این گونه سازه‌ها مطرح می‌باشد، محققان و طراحان را بر آن داشته است تا با ساختن نمونه‌ی فیزیکی از سازه‌ی طراحی شده و انجام آزمایشات، از جنبه‌های پنهان پدیده با بهره‌وری آزمایش‌ها از شبیه‌سازی جریان‌های واقعی پرده بردارند. جهت بررسی وضعیت جریان بر روی قسمتی از سرریز سطحی سد سیوند نمونه‌ی فیزیکی سرریز سطحی با مقیاس 1:100 در نهر پایه دار آزمایشگاه هیدرولیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت با مصالحی از قبیل ورق پلکسی گلاس، اسفنج مصنوعی، طلق، چوب و غیره ساخته شد. عملیات داده برداری در 14 مرحله با بده‌هایی متفاوت انجام گردید. پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها، عدد فرود در تندآب به‌دلیل افزایش سرعت، دارای بیشترین مقدار و در مقاطع بین سرریزسطحی اصلی و سطحی تنظیم‌کننده، به‌علت استغراق ایجاد شده، دارای کمترین مقدار می‌باشد. ضریب C سرریز سطحی نمونه، 796/1 محاسبه گردیده است. همچنین، با توجه به تحلیل وضعیت نمونه جریانی تا بده‌ی حدود 2000 مترمکعب بر ثانیه برای آن شبیه‌سازی شد و مشکلی در آن مشاهده نگردید. با توجه به فراسنج معیار عدد حفره‌سازی بحرانی در بعضی آزمایش‌ها، سازه‌ی سد با تخریب روبرو است، از این رو احداث مجراهای هوادهی در نقاطی از مقطع خروجی سرریز توصیه می‌گردد.
)
